30 Mart 1919 – Osmanlı devletinin İngiltere’ye tamamen boyun eğdiği…
Damat Ferit Padişah’la birlikte hazırladığı İngiliz himayesi isteyen gizli bir anlaşma tasarını İngiliz Yüksek Komiseri’ne sundu.
Tasarıda İngilizlerin istediklerini yeri işgal etmesi, 15 yıl Osmanlıları koruması, Ermenistan’ın bağımsız olacağı, İngilizlerin maliyeyi kontrol etmesi gibi maddeler yer alıyor.
Alev Coşkun anlatıyor:
21 Mart’tan sonra 30 Mart 1919’da Damat Ferit İngiliz Yüksek Komiserliği’ni tekrar ziyaret etti.
Kendisinin padişah tarafından gönderildiğini, padişahın “Osmanlı gücünü tamamen İngiliz hükümetinin emrine vermek” amacını güttüğünü, padişahın İngiltere’den başka hiçbir devlete başvurmak istemediğini” belirterek yazılı bir öneri paketi sundu.
Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı üzerinde belgelere dayanarak yapıtlar vermiş olan Alman tarihçi Prof. Dr. Gotthard Jaeschke, Kurtuluş Savaşı ile ilgili İngiliz Belgeleri kitabında bu önemli belge için “Protektora Projesi” (Koruma Projesi) tanımını getirmiştir.
Şimdi, bu belgede neler vardı; ona bakmalıyız:
*Tüm ülkede ülkenin dışa karşı bağımsızlığı ve iç güvenliği 15 yıl boyunca İngiltere tarafından sağlanacaktır. İngiltere bu amaçla gerekli gördüğü yerleri işgal edebilecektir.
*Ermenistan’a Doğu Anadolu’da toprak verilecek, bağımsız ve özerk bir Ermeni cumhuriyeti oluşturulacaktır.
*Mebus seçimleri ile yerel seçimler, İngiliz konsoloslarının gözetimi altında yapılacaktır.
*Her ilde bir İngiliz konsolosu bulunacak ve bunlar 15 yıl süreyle valilerin danışmanlığını yapacaklardır
*Osmanlı bakanlarına birer İngiliz müsteşar verilecektir. Ayrıca İngiltere İstanbul’da ve taşrada denetlenme kurulları oluşturabilecek ve maliyeyi denetleme hakkına sahip olacaktır.
Bu öneri hemen Londra’ya bildirildi.
Bu utanç verici manda önerisi hakkında İngiliz Yüksek Komiserliği adına Amiral Webb, Londra’ya gönderdiği gizli şifreli telgrafta Padişah Vahdettin adına, sadrazam tarafından yapılan bu ziyarette “Osmanlı devletinin İngiltere’ye tamamen boyun eğdiği (Webb’in kullandığı deyim: Total submission) belirtiliyordu.”
Kaynak: Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 ay – Alev Coşkun / Kurtuluş Savaşı Günlüğü – Zeki Sarıhan
