4 Mart 1919 – Damat Ferit aradıkları kuklanın ta kendisiydi

Damat Ferit Paşa’nın ilk hükümetini kuruldu.

~

Saray başmabeyncisi Lütfi Simavi Tevfik Paşa’nın istifasını anılarında anlatıyor:

Tevfik Paşa kabinesinin istifaya davet edilmesinden üç gün önce Başkâtib Ali Fuad Bey’in odasına gitmiştim.

Orada, Divan-ı Muhasebat Reisi Tevfik Bey i gördüm.

Saraya gelmeyi alışkanlık hâline getirmemiş olan Tevfik Beyin huzurlu hâline şaşırdım.

Arabamın emrine amade olduğunu ve beraber çıkabileceğimizi söylediğimde ne vakit evine gidebileceğini bilmediği cevabını vermesi üzerine şüphelendim.

Biraz tereddütten sonra kabine teşkiline memur olan Damad Ferid Paşa’nın kendisini saraya davetle Maliye Nezareti’ni teklif ettiğini ifade ederek bu konuda lütfederek görüşümü sordu.

Şahsına ve iktidarına hürmetim olan bu zâta Damad Paşa’nın başkanlık edeceği bir heyete girmesini hiçbir vakit tavsiye edemeyeceğimi cevaben söyledim.

Bu tafsilatı vermekten maksadım Tevfik Paşa’nın istifaya mecbur edilerek Damad Ferid Paşa’nın sadarete getirilmesinin padişahça karar verildiğini anlatmaktır.

Hünkârın kararından kimsenin malumatı yoktur.

Başmâbeynci olduğum hâlde ben bile son dakikada öğrendim.

~

Damat Ferit İtalya’nın İstanbul’daki Yüksek Komiseri Kont Sforza tarafından “bir İngiliz centilmeninin çok iyi taklit edilmiş şekli” olarak nitelenir.

Sarayın başkatibi Türkgeldi’ye göre ise şöyledir:

“Bukalemun-meşrep bir adam olup, bugün ak dediğine yarın kara der ve esas fikrinin ne olduğu bilinmezdi.”

İngiliz Yazar Lord Kinross ise Damat Ferit’in sadrazamlığa gelişi ile ilgili olarak şöyle yazıyor:

‘Padişah hükümeti değiştirdi.

Yerine kimsenin adam yerine koymadığı eniştesi Damat Ferit’i getirdi.

Yurtsever Türklerin gözünde zerre kadar itibarı olmayan, işe yaramaz bir adamdı.

Ama İngilizler onu, güven verici, Batılı görünüşlü, pos bıyıklı ve üzerinde Avrupa kültürü cilasıyla, tam bir Türk efendisi sayıyorlardı.

Damat Ferit aradıkları kuklanın ta kendisiydi.’

Kaynak: Kurtuluş Savaşı Günlüğü – Zeki Sarıhan / Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 ay – Alev Coşkun / Sarayda Gördüklerim – Lütfi Simavi