9 Aralık 1918 – Harbiye Nezareti için Mustafa Kemal’i tavsiye et
Hasan Rıza Soyak anlatıyor:
Ne garip tecellidir; sonradan duymuştuk ki, Atatürk’ü, her zaman, kendisine muhalif, hattâ rakip saymakla beraber üstün zekâ, celâdet, yüksek kabiliyet ve olgunluğuna hürmetle takdir beslemekten dahi geri durmadığı anlaşılan eski Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili, rahmetli Enver Paşa, memleketten ayrılırken, alâkalılara:
«Benim yerime Mustafa Kemal Paşa’yı getiriniz. Bu durumda ancak o bir şey yapabilir» demiş.
Atatürk’ün fani hayattan çekilişinden bir gün sonra rahmetli Hüseyin Cahit Yalçın «Yedi Gün» dergisinde yayınladığı bir yazıda şahidi olduğu bu tavsiyeyi şöyle açıklamıştı:
«Mağlubiyet tahakkuk etmişti, harbi yapan Kabine mevkiini terk ediyordu.
Zihinlerde ve ruhlarda endişe ve ızdırap vardı; Enver’in (Paşa) sesi halâ kulaklarımdadır.
Padişaha istifasını götürecek Talât Paşa’ya “Harbiye Nezareti için Mustafa Kemal’i tavsiye et, Harbiye’ye O gelmelidir… O’ndan başka orduyu toplayacak kimse yoktur” diyordu.
Padişah, Harbiye Nezaretine Mustafa Kemal’i getirmedi, fakat, O, kendisini daha yüksek bir makama kendisi getirdi…»
Celal Bayar anılarında anlatıyor:
Son günlerde Enver Paşa ile Mustafa Kemal Paşa arasında kendiliğinden doğma bir fikir birliği vücut bulmuştur.
Enver Paşa’nın sulh şartları bilinmeden Talat Paşa Hükümeti’nin çekilmesini doğru bulmadığını yukarıda anlatmıştım.
Talat Paşa Hükümeti’nin istifasını bir emrivaki olarak gördüğü zaman, Başkumandan Vekili:
‘O halde, kuvvetli bir kabine lazımdır. Orduyu Mustafa Kemal Paşa’dan başkası idare edemez’ demiştir.
Bu karşılıklı sözlerin manasını anlamakta güçlük yoktur sanırım.
Buhranlı devirlerin tehlikesine karşı eldeki kuvvetleri en iyi bir şekilde kullanmak hasletini Enver Paşa, yalnız Mustafa Kemal Paşa’da görmüş, Mustafa Kemal Paşa’da bu iktidarı nefsinde bulmuştur.
Kaynak: Atatürk’ten Hatıralar – Hasan Rıza Soyak / Ben de Yazdım – Celal Bayar
