21 Aralık 1918 – Meclis fesh olunmuştur
Fransız ve gönüllü Ermeni birlikleri Adana’ya gelerek askeri binaları işgal etti.
Şehirde tutuklamalar başladı.
Ermeniler ‘Kahrolsun Türkler!’ diyerek Türk bayrağını yırttılar.
Mondros Ateşkesi’nden sonra, Osmanlı Millet Meclisi ancak 50 gün kadar yaşayabildi ve 21 Aralık 1918’de padişah tarafından feshedildi.
Bu durumun detayları ise şöyle:
13 Kasım 1918’de İstanbul’a giren işgal güçleri, İstanbul’a artık egemen olmuşlardı.
Önce İngilizlerin Komutanı General Milne İstanbul’a geldi.
Onu Fransızlar, İtalyanlar ve az sayıda Yunanlar izledi.
General Milne, Haydarpaşa’dan Eskişehir’e kadar tüm demiryollarını ve Karadeniz’de Samsun ve Batum limanlarını denetim altına aldı.
İşgalin bu biçimde sürdürülmesi mecliste dalgalanmalara neden oluyordu.
Ayrıca İttihat ve Terakki’nin meclisteki etkinliği sürüyordu.
Gün geçtikçe Tevfik Paşa hükumetine bir süre önce güvenoyu verenler bile artık seslerini yükseltmeye başladılar.
Padişah ise her kötü olayı İttihatçılara bağlamayı alışkanlığa dönüştürmüş, meclisin cılız da olsa işgallere karşı tutumunu da ‘İttihatçılık’ hareketi olarak değerlendiriyordu.
İşgal güçleri de meclisten hoşnut değildi.
İşgallere karşı ortaya çıkan cılız da olsa her eleştiri, bu konulara yönelik ufak bir girişim büyütülüyor ve meclisin kapatılması için sarayı zorlamanın bir gerekçesi oluyordu.
19 Aralık’ta Tevfik Paşa ile Ayan Meclis Başkanı Ahmet Rıza Bey görüşmesi sonucunda sadrazam Tevfik Paşa saraya gidip padişahın huzuruna çıktı, hükumetin meclisten güven oyu alamayacağının artık belli olduğunu söyledi.
Padişah Vahdettin aslında meclisin kapatılmasını isteyen dış dayatmalardan bunalmış, meclisi kapatma kararını da vermişti.
Padişah başkatibi Ali Fuat Türkgeldi’ye o gün şöyle dedi:
‘Güvensizlik kararı beklenmeden fesih yoluna gidilmesi daha iyi olur.
Bu suretle dayılık bizde kalsın, zaten başbakanla aramızda anlaşma oldu…’
21 Aralık günü Mecliste gensoru önergesi görüşmeleri başlayınca İçişleri Bakanı Mustafa Arif Bey kürsüye gelerek meclisi dağıtan padişah iradesini okudu:
‘Zorunlu siyasi sebeplerden dolayı, anayasanın 7.Maddesi gereği meclis fesh olunmuştur.’
Kaynak: Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 ay – Alev Coşkun
