1 Kasım 1918 – Damad Ferid Paşa’nın cahil olduğunu gördüğümden…
Sultan V. Mehmed Reşad ve Sultan Vahideddin’in Başmabeyincisi Lütfi Simavi ‘Sarayda Gördüklerim’ isimli hatıratında Mondros’u imzalayarak dönen Rauf Orbay’ı Sultan Vahdettin’in huzura neden kabul etmediğini anlatıyor:
Rauf Bey; Mâbeyn-i Hümayuna geldilerse de haremde bulunan hünkar rahatsızlığından bahisle zikredilenleri kabul etmedi.
Padişahın hasta gibi davranması Damat Ferid Paşaya yapılan muameleden kaynaklanıyordu.
Kardeşi Mediha Sultan’ın zevci Ferid Paşa, nasılsa hünkârın itimadını kazanmış ve birdenbire memleketin en muktedir hükümet adamı olmuştu.
Sadrazam Ahmed İzzet Paşa’nın mütareke hakkında bana olan hikâyesini aynen naklediyorum:
“İtilaf devletlerinin mütarekeye razı olup Mondros’da bulunan Amiral Calthorpe nezdine murahhas göndermemiz telgraf ile bildirildiğinden derhâl durumu padişaha arz ettim.
Hünkâr, Damad Ferid Paşa’nın murahhas sıfatıyla gönderilmesinin uygun olacağını beyan buyurmaları üzerine hiç beklemediğim böyle bir teklife maruz kalınca gayr-i ihtiyari olarak ağzımdan şu sözler çıktı:
‘Aman efendimiz, Ferid Paşa delidir. Bu mühim vazifenin hiçbir vakit ehli olamaz.’
Padişah cevaben: ‘İdare ederiz’ dedi.
İktidarsızlığı, kibirli hâli, uyumsuzluğu ile malum olan Ferid Paşa padişah emri gereği Bâbıâlî’ye geldi.
Kendisine mahsus olan acayip tavır ile söze başlayarak Mondros’a gideceğini ve tayin edeceği şartları amiral kabul etmediği takdirde Londra’ya gidip eski dostu olan vefat etmiş pederi VII. Edward’ın dostluğunu zât-ı haşmetmeâbın tevarüs etmesi lazım geldiğini krala beyan ederek mutedil şartları kabul ettireceğinden emin olduğunu ilave etti.
Damad Ferid Paşa’nın cahil olduğunu gördüğümden (kendisini) savdım.”
Ferid Paşa’nın Londra sefaretinde kâtib iken belki takdim olunduğu o vakit ki Prens De Gailenin (daha sonra VII. Edward) eski dostu olduğunu iddia etmesi gülünç olduğu gibi; İngiltere’de devletin kabine tarafından idare olunup kralın alınan kararları imza ile yetindiğini Damad Paşa’nın bilmediğini gösterir.
İşte o Ferid Paşa ki, bilahare sadaret makamını elde etmiş, devletinin ve efendisinin başına felaketler getirmiştir.
Günün Alıntısı:
Kaynak: Sarayda Gördüklerim – Lütfi Simavi
